Rusiya ilə savaşda məğlub olarsa, Ukraynanın bərpası və NATO üzvlüyünə hazırlanması onilliklər boyu davam edə bilər, digər tərəfdən, müharibədə qalib gələcəyi təqdirdə, Rusiya buna heç bir halda, imkan verməz... Əslində, Rusiyanın Ukraynaya hərbi müdaxiləsində də NATO-ya üzvlük cəhdlərinə Kremlin radikal reaksiya faktoru birbaşa rol oynamışdı, bu baxımdan, ABŞ-ın dövlət katibi yeni şərtli vədi ilə rəsmi Kiyevin bütün ümidlərini “dəfn” etmiş oldu...

ABŞ və Qərbin MBD məkanı üzərində qurduğu bütün planlar bir-birinin ardınca iflasa uğramağa başlayıb. Belə ki, Qərb siyasi dairələri Rusiya ilə qlobal qarşıdurmada MDB məkanına yerləşmək, postsovet dövlətlərini Kremldən uzaqlaşdırıb, əks düşərgənin təsiri altına salmaq ssenariləri üzrə hərəkət edirdilər. Son illərdə bu istiqamətdə müəyyən uğurlar da qazanılmışdı. Və Qərbin Rusiya ilə qarşıdurmada daha radikal davranması, MDB məkanına hərbi-siyasi cəhətdən yerləşmək qərarı verməsi bumeranq effekti vermiş oldu.

Hazırda ABŞ və Qərbin Rusiya ilə açıq toqquşma platsdarmları kimi, ilk növbədə Ukrayna və Cənubi Qafqaz diqqəti çəkir. Belə ki, Qərb siyasi dairələri MDB məkanına məhz Ukrayna üzərindən yerləşməyin vaxtı çatdığını düşünməklə, əslində, strateji səhvə yol vermiş oldular. Çünki NATO-nun hərbi-siyasi dəstəyi ilə Ukraynanın Rusiyaya qarşı savaşa sövq edilməsindən sonra Qərbi məyus edən əsas faktorlar üzə çıxmağa başladı. Məlum oldu ki, Rusiya Qərbdə düşünüldüyü kimi zəif deyilmiş, uzunmüddətli savaş ssenarilərinə qarşılıq vermək potensialına malikmiş. Və indi Rusiya Ukrayna savaşında hərbi təşəbbüsü ələ keçirmiş kimi görünür.

Ən əsasısa, belə davam edərsə, Ukraynanın hərbi məğlubiyyəti qaçılmaz olacaq. Üstəlik, Rusiyaya hərbi-siyasi məğlubiyyətə paralel olaraq, ABŞ və Qərb dağıdılmış Ukraynanın timsalında yeni ağır problemlə qarşı-qarşıya qalacaq. Çünki məğlub Ukraynanın gələcək taleyini müəyyən etmək o qədər də asan məsələ deyil. İlk növbədə Rusiyanın hərbi qələbə sayəsində qabaran iştahını təmin etmək lazım gələcək. Bunun ardıncasa, indiki Ukraynadan geri qalan hissənin yenidən dövlət statusu qazanmasına, böyük ölçüdə dağıdılmış bu ölkənin bərpasına yüzmilyardlarla maliyyə vəsatinin xərclənməsi üçün qaynaqlar da tapılmalıdır.

Digər tərəfdən, savaşdan sonra fərqli sərhədlərə malik olacaq Ukraynanın təhlükəsizliyi barədə də düşünməyə ehtiyac yaranacaq. Halbuki, Qərb siyasi dairələrində də artıq etiraf olunmağa başlandığı kimi, güclənmiş Rusiyanın iddialarına paralel olaraq, Ukraynaya təhlükəsizlik təminatı vermək də qəliz məsələdir. Hər halda, Kremlin bu məsələdə Rusiyanın qlobal və geopolitik maraqları çərçivəsində Qərbə şərtləri diqtə etməyə çalışacağı artıq indidən qətiyyən şübhə doğurmur.

Xüsusilə də, onu nəzərə almaq lazımdır ki, Kreml Ukrayna savaşından sonra Avropa məkanında hərbi-siyasi və maliyyə-iqtisadi proseslərə daha kobud müdaxilədən çəkinməyə bilər. Bu haldasa, ABŞ və Qərbin yalnız Ukraynanın deyil, həm də Avropa Birliyi məkanının gələcək taleyi barədə düşünmək məcburiyyətində qala biləcəyini iddia etmək mümkündür. Halbuki, ABŞ və Qərbin bu qədər ağır hərbi-siyasi və maliyyə-iqtisadi ziddiyyətlərin yaradacağı problemləri daşımaq imkanları ümidverici təsir bağışlamır. Və bu baxımdan, Qərbin qarşısında Ukraynaya Rusiya üzərində hərbi qələbə qazandırmağın yollarını tapmaq kimi önəmli mərhələ dayanır.

Təbii ki, Rusiya üzərində hərbi qələbəni sadəcə, ABŞ dövlət katibi Entoni Blinkenin Ukrayna paytaxtı Kiyevin gecə barlarında gitara ilə “konsert” verməsi hesabına təmin etmək qətiyyən mümkün deyil. ABŞ dövlət katibinin bu davranışı Ukrayna əhalisinin yalnız əhval-ruhiyyəsini bir qədər yüksəldə bilər. Ancaq savaş meydanında konkret hərbi uğurlar qazanmaq üçün daha fərqli variantların sınaqdan keçirilməsi olduqca vacibdir. Və Qərbin belə ehtiyat variantlarının olub-olmadığı isə hələlik müəmmalı xarakter daşıyır.

Məsələ ondadır ki, ABŞ və Qərbin son vaxtlar Ukraynaya ayırdığı maliyyə dəstəyi Rusiya üzərində hərbi qələbəni təmin etmək üçün yetərli görünmür. Üstəlik, Qərbdə bəzi ölkələr Ukrayna savaşının maliyyələşdirilməsi ilə bağlı yükü daşımağa daha o qədər də həvəsli olmadıqlarını da qətiyyən gizlətmirlər. Halbuki, Qərbdə bu məsələ ilə bağlı Ukraynanın üzərinə minnət qoyulması da rəsmi Kiyev tərəfindən açıq-aşkar qıcıqla qarşılanır. Və prezident Volodimir Zelenskinin buna verdiyi reaksiya da əslində, Qərbə narazılıq mesajı kimi qəbul oluna bilər.

Prezident Volodimir Zelenski açıq mətnlə bildirib ki, ABŞ və digər Qərb ölkələrinin ayırdığı maliyyə dəstəyi qətiyyən Ukraynaya verilmir. Belə ki, həmin maliyyə vəsaitləri onu ayıran ölkələrin daxilində xərclənir, yeni müəssisələr və iş yerləri açılır. Yəni, maliyyə vəsaiti ayıran ölkələrin əslində, elə bir ciddi itkiləri olmur. Əksinə, Ukraynaya ayrılmış maliyyə vəsaitləri ABŞ və Qərb ölkələrinə gəlir gətirir. Ayrılmış maliyyə vəsitinin məbləği isə Ukraynanın hesabına borc kimi yazılır. Və bu, Ukraynanın gələcək taleyini daha da qəlizləşdirir.

Göründüyü kimi, Ukraynanı heç də vəd olunan “parlaq gələcək” gözləmir. Bu ölkənin gələcək sərhədləri elə indidən qeyri-müəyyən xarakter daşıyır. Savaşdan sonra belə bir dövlətin olub-olmayacağı, Qərb ölkələrinin onun bərpasına xərc çəkməyə həvəs göstərəcəkləri də müəmmalı olaraq qalır. Üstəlik, son vaxtlar ABŞ və Qərbin Ukraynaya verdiyi vədlərin məzmunu da situasiyanın olduqca qəliz olduğuna əminlik yaradır.

NATO-nun baş katibi Yens Stoltenberq Ukrayna məğlub olarsa, bu ölkənin bərpasına xərc çəkməyə ehtiyac olmayacağını artıq indidən açıq mətnlə bəyan edib. ABŞ-ın dövlət katibi Entoni Blinken isə Kiyev səfəri zamanı Qərbin Ukraynanı əvvəlcə NATO-ya üzvlüyə yaxınlaşdıracağını, yalnız bundan sonra bu qurumun sıralarına qatacağını biıdirib. Və bu, əslində, Ukraynanın NATO-ya heç vaxt üzv ola bilməyəcəyinə yumşaq eyhamdır.

Hər halda, Rusiya ilə savaşda məğlub olmuş Ukraynanın bərpa edilməsi və NATO üzvlüyünə hazırlanması onilliklər boyu davam edə bilər. Digər tərəfdən, savaşda qalib gələcəyi təqdirdə, Rusiya Ukraynanın NATO üzvlüyünə heç bir halda, imkan verməz. Əslində, Rusiyanın Ukraynaya hərbi müdaxiləsində də NATO-ya üzvlük cəhdlərinə Kremlin radikal reaksiya faktoru birbaşa rol oynayır. Və bu baxımdan, ABŞ dövlət katibinin şərtli vədləri Ukraynanın bütün ümidlərinin üzərindən çarpaz xətlərin çəkilməsi anlamı daşıyır.

Elçin XALİDBƏYLİ,
Siyasi ekspert,
“Yeni Müsavat” Media Qrupu