ABŞ və NATO Ukraynanın qələbəsini, Rusiyanın isə məğlubiyyətini istəmir, ona görə də, vəd olunan müasir silahlar göndərilmir, savaş meydanında "pat vəziyyəti" yaradılıb... Əgər, Ağ Ev Kremllə anlaşarsa, Ukrayna parçalanacaq, Krım və Donbas Rusiyaya veriləcək, Zelenski hakimiyyəti dəyişdiriləcək və bütün məsuliyyət onun üzərinə yüklənəcək...

ABŞ və Qərbin dünya üzərində nəzarət mexanizmləri tədricən zəifləməkdə davam edir. Artıq ABŞ-dan və onun müttəfiqlərindən narazı olan əksər dünya dövlətləri mövcud beynəlxalq siyasi sistemin diqtə etdiyi şərtlərlə hesablaşmaq istəmirlər. Yəni, bir tərəfdən ABŞ və müttəfiqləri dünyanı əvvəlki qaydalarla idarə etməkdə çətinlik çəkir. Digər tərəfdənsə, dünya dövlətləri ABŞ-ın və müttəfiqlərinin diqtə etdiyi sistemlə idarə olunmaq istəmirlər. Və bu, yaxın vaxtlarda Ağ Evin beynəlxalq mövqelərini daha çox sarsıda bilər.

Əslində, ABŞ siyasi dairələri mövcud situasiyanın təhlükəli istiqamətlər almağa başladığını artıq anlayırlar. Hətta Ağ Ev sahibi Co Bayden açıq şəkildə etiraf edib ki, ABŞ-a qarşı qlobal neqativ münasibət təhlükəli səviyyəyə çatıb. Bu, o deməkdir ki, ABŞ-ın xarici siyasət kursu bütün dünya üçün arzuolunmaz məzmun daşıyır və ciddi qıcıq doğurur. Və Ağ Ev bu vəziyyəti normal məcraya qaytarmaq istəyirsə, onda, ABŞ-ın xarici siyasət prioritetlərinə mütləq müəyyən düzəlişlər etmək məcburiyyətində qala bilər.

Maraqlıdır ki, ABŞ-a qarşı narazılıq onun müttəfiqləri arasında da müşahidə olunur. Belə ki, Ağ Ev ABŞ-ın beynəlxalq hədəflərinə yönəlik planların "sponsor"luğunu məhz öz müttəfiqlərinin üzərinə yükləyir. Ukrayna savaşı ətrafında yaranmış vəziyyətə diqqət yetirəndə bu reallığı açıq-aşkar müəyyən etmək mümkündür. Belə ki, Ukrayna ilə Rusiya arasında savaşın başladılmasının əsas təşəbbüskarı rolunda məhz ABŞ çıxış edirdi. Ancaq indi bu savaşın, daha doğrusu, Ukrayna ordusunun hərbi ehtiyacları Avropa Birliyi ölkələri tərəfindən ödənilir.

Digər tərəfdən, Rusiyaya qarşı sanksiyaların maliyyə-iqtisadi yükü də Avropa dövlətlərinin öhdəsinə buraxılıb. Çünki məhz Avropa Birliyi Rusiyaya qarşı maliyyə-iqtisadi sanksiyaların tətbiq olunmasına məcbur edilib. Bunun sosial-iqtisadi zərbələri isə Rusiya ilə paralel olaraq, Avropa Birliyi ölkələrinə dəyir. Rusiya ilə iqtisadi-ticari əlaqələri zəif olan ABŞ isə demək olar ki, elə bir ziyan çəkmir, əks effekt ilə üzləşmir.

Təbii ki, Avropa Birliyi ölkələri bu reallığı anlayırlar və son vaxtlar mövcud situasiyanı daha praqmatik şəkildə dəyərləndirirlər. Bəzi Avropa ölkələri Ukraynaya böyük maliyyə vəsaiti hesabına başa gələn hərbi dəstəyin uzun müddət davam etməsinin mümkün olmayacağına da eyham vurmağa başlayıblar. Hətta onlardan bəziləri dəstək üçün daxili resurslarının tükəndiyini əsas gətirərək, Ukraynanın hərbi xərclərini qarşılamaqdan imtina etmək niyyətində olduqlarını da gizlətmirlər.

Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Avropa Birliyi ölkələri Ukraynaya dəstək yükünü öz öhdələrinə götürərkən, Rusiyanın ən qısa zamanda məğlub ediləcəyinə ümid bəsləyirdilər. Ancaq zaman uzandıqca xərclər artır, Avropa ölkələrinin daxili resursları isə tükənir. Belə vəziyyətdə "qoca qitə"nin dövlətləri daxili büdcələrinin bir hissəsini Ukraynaya xərcləmək məcburiyyəti ilə üzləşirlər. Bu isə ölkədaxili sosial-iqtisadi vəziyyəti gərginləşdirdiyindən təhlükəli siyasi-ictimai proseslərə də yol aça bilər.

İndi əksər Qərb ölkələri Ukrayna savaşının bu qədər uzanmasının əsas səbəbləri ilə daha ciddi maraqlanmağa başlayıblar. Onların bəziləri Rusiya qarşı effektiv savaşa bilmədiyini düşündükləri Ukrayna ordusunu suçlayır. Hesab edirlər ki, Ukrayna ordusu Qərbin intensiv hərbi dəstəyini boşa çıxarır, əks hücum əməliyyatlarını effektiv şəkildə yerinə yetirə bilmir. Nəticədə savaş uzanır və Avropa Birliyi ölkələrinin xərcləri çoxalır.

Ancaq rəsmi Kiyev qətiyyən bu fikirdə deyil. Ukraynanın rəsmi dairələri Rusiya ilə savaşın uzanmasına görə məhz ABŞ və NATO-nu günahkar hesab edirlər. Ukraynanın hərbi-siyasi dairələrində yüksək mövqe tutan, adının açıqlanmasını istəməyən bir məmur Qərb mətbuatına bildirib ki, ABŞ və NATO-nun verdiyi silah növləri Rusiya üzərində sürətli qələbə üçün qətiyyən yerli deyil. Və bu, savaşın qeyri-müəyyən müddətə uzanmasına səbəb olur.

Əsas iddia ondan ibarətdir ki, ABŞ və NATO-nun verdiyi silahlarla yalnız müharibəni davam etdirmək mümkündür. Yəni, ABŞ və NATO Ukraynaya elə həcmdə və keyfiyyətdə silahlar verir ki, bu ölkə Rusiyaya məğlub olmasın. Eyni zamanda, Rusiyaya qalib gəlinməsinə də ehtiyac duyulmur. Belə anlaşılır ki, ABŞ və NATO əslində, Ukraynanın qalıb gəlməsini, Rusiya isə məğlub olmasını istəmir. Və bu, müəyyən mənada, Ukrayna savaş poliqonunda "pat vəziyyəti"nin yaradılması deməkdir.

Böyük ehtimalla bu "pat vəziyyəti" Rusiyanı uzun müddət "savaş bataqlığı"nda tuta bilmək üçün düşünülmüşdü. Ancaq Ukrayna ordusunun canlı qüvvə potensialı uzun müddət bu plana tab gətirə bilməz. Çünki rəsmi Kiyev hesab edir ki, yaxın vaxtlarda Ukrayna ordusu ciddi şəkildə canlı qüvvə çatışmazlığı ilə üzləşə bilər. Hər halda, Ukrayna ordusunun son vaxtlar canlı qüvvə itkilərini bərpa etməkdə çətinlik çəkdiyi açıq mətnlə etiraf edilməyə başlayıb.

Bu baxımdan, yaxın vaxtlarda savaş meydanında qüvvələr nisbətinin Rusiyanın xeyrinə dəyişmə ehtimalı indi daha inandırıcı görünür. Ağ Evdə də bu reallığı qəbul etmək məcburiyyətində qalıblar. Hətta ABŞ hərbi dairələrinə yaxın mənbələr belə davam edərsə, Ukrayna ordusunun uzun müddət tab gətirə bilməyəcəyini vurğulayırlar. Onların fikrincə, hazırda iki variant mövcuddur. Ya Ukraynaya Rusiyanın məğlubiyyətinə təminat verəcək ən müasir silahlar göndərilməlidir. Ya da Ukrayna savaşının dayandırılaraq, "dondurulması" üçün Rusiya ilə sülh danışıqlarına başlanılmalıdır. Əks halda, Ukrayna ordusunun savaş resursları tədricən tükənəcək və məğlubiyyət qaçılmaz olacaq.

Qərb mətbuatında yer alan bəzi məlumatlara görə, ABŞ və NATO Rusiyanın məğlub edilməsinə imkan verən müasir silahların Ukraynaya göndərilməsində qətiyyən maraqlı deyil. Yəni, Rusiyanın savaş meydanında hərbi məğlubiyyətinə səbəb olacaq addımlara risk edilmir. Bu, Kremlin dünya üçün fəlakətlərə yol aça biləcək cavab reaksiyası ilə əlaqələndirilir. Və nəticədə Ukraynanın qurban verilmə variantı ön plana çıxmış olur.

Məsələ ondadır ki, Qərb mətbuatı ABŞ-ın Rusiya ilə gizli danışıqlara başladığını iddia edir. Həmin məlumatlara görə, Ağ Ev Kremllə "bazarlıq masa"sına Ukraynanın gələcək taleyini yerləşdirib. Əgər, Kreml Ağ Evin sülh şərtlərini qəbul edərsə, Ukrayna parçalanacaq. Rəsmi Kiyev Ağ Evin diqtəsi ilə Ukraynaya aid Krım və Donbasdan imtina etməli olacaq. Ardınca Ukraynanın geri qalan qismində Zelenski hakimiyyəti dəyişdiriləcək və ABŞ-a sadiq yeni hökumət qurulacaq. ABŞ-ın Rusiya ilə "bazarlıq masa"sında Ukrayna ərazilərini güzəştə getməsinin məsuliyyəti isə Zelenski hakimiyyətinin üzərinə yüklənəcək.

Onu da qeyd etmək lazımdır ki, bu istiqamətdə artıq ciddi anlaşmaların olduğu da bildirilir. Prezident Vladimir Putinin bir müddət öncə Ukraynanın legitim dövlət olmadığını, keçmiş SSRİ dövründə Rusiya ərazisi hesabına süni şəkildə yaradıldığını iddia etməsi də "gizli bazarlığın" əlaməti kimi qəbul edilə bilər. Bu baxımdan, ABŞ-ın Ukraynanı xərcləməyə hazırlaşdığı barədə iddialar artıq olduqca inandırıcı görünür.

Elçin XALİDBƏYLİ,
Siyasi ekspert,
"Yeni Müsavat" Media Qrupu